Xã Hưng Tây nằm ở phía Bắc huyện Hưng Nguyên, miền quê Xô viết anh hùng, một vùng đất sơn thủy hữu tình, giàu truyền thống văn hóa và tinh thần yêu nước nồng nàn. Trải qua các giai đoạn lịch sử tên gọi và địa giới hành chính của xã Hưng Tây có nhiều thay đổi. Trước thế kỷ XIX, vùng đất xã Hưng Tây ngày nay thuộc tổng Hải Đô, phủ Hưng Nguyên với tên gọi là xã Hương Cái. Sau cách mạng tháng tám 1945, thực hiện chủ trương của cấp trên, Hương Cái được đổi tên thành xã Hoàng Cái với 7 chòm (Hưng Thinh, Thượng Khê, Hạ Khê, Phúc Điền, Khoa Đà, Phúc Long và Anh Mỹ). Cuối năm 1947, xã Hoàng Cái sáp nhập với xã Thường Xuân thành xã Hưng Thành. Đến năm 1953 khi chính phủ thực hiện giảm tô, giảm tức nhằm nâng đỡ sức dân, đẩy mạnh cuộc kháng chiến; xét thấy xã Hưng Thành địa bàn rộng, từ đó huyện Hưng Nguyên được sự đồng ý của cấp trên đã chia xã Hưng Thành ra làm 2 xã: phía tây gọi là xã Hưng Tây, phía đông gọi là xã Hưng Đông. Lấy ranh giới là con kênh nhà Lê. Trước khi có tên gọi Hưng Tây, vào đời nhà Lý (1010-1225) vùng đất này đã có người tới sinh sống, khai sơn, phá thạch lập nên làng Kẻ Ngòi, Bảo Đà, Kẻ Chạc và Lộ Xó. Trải qua bao thăng trầm, biến thiên của lịch sử, quá trình hình thành dân cư và làng xóm ở Hưng Tây diễn ra từ thế Kỷ XIII, cho đến hiện tại Hưng Tây có 10 xóm (gồm Phúc Điền, Thượng Khê, Đại Huệ, Hạ Khê, Phúc Long, Phúc Hòa, Khoa Đà, Nam Kẻ Gai, Bắc Kẻ Gai và Hưng Thịnh) với tổng dân số hơn 12 nghìn nhân khẩu, trong đó có 52% đồng bào theo đạo Công giáo và sinh hoạt trên 02 giáo xứ, 06 giáo họ; tổng diện tích đất tự nhiên là 1.840,57 ha. Xã Hưng Tây có địa hình đa dạng, vừa có núi cao Đại Huệ, lại có đồng bằng màu mỡ với dòng kênh Lê chảy qua uốn lượn như Thiên Long giáng thế, giao thông thủy bộ thuận lợi, nên từ xa xưa Hưng Tây luôn là địa bàn quan trọng trong các cuộc đấu tranh chống giặc ngoại xâm, đồng thời Chợ Già xã Hưng Tây đã trở thành nơi giao thương buôn bán của Nhân dân các xã trong vùng tổng Hải Đô và các vùng phụ cận.
Từ thế kỷ thứ X Nhân dân Hưng Tây đã giúp vua Lê Đại hành đào kênh đi qua vùng đất này để phục vụ cho công tác quốc phòng. Trong cuộc kháng chiến chống quân Minh xâm lược, người con Hưng Tây ông Lê Đình sách đã tham gia đầu quân cho nghĩa quân Lê Lợi. Trong cuộc hành quân thần tốc ra Bắc tiêu diệt 29 vạn quân Thanh, đạo quân vua Quang Trung đã dừng chân ở vùng đất Hưng Tây để tuyển binh, dấu tích ấy hiện nay vẫn còn. Hưng Tây là vùng nằm trong khu vực mang đặc tính nhiệt đới gió mùa – ẩm; thời tiết khắc nghiệt, mùa hè nắng rát gió Lào, mùa đông rét mướt cồn cào đói cơm. Chính sự khắc nghiệt của thiên nhiên và chiến tranh đã hun đúc nên con người Hưng Tây có nhiều phẩm chất quý giá, đó là tinh thần yêu nước nồng nàn, kiên cường, bất khuất; Nhân dân siêng năng, cần cù và sáng tạo; mộc mạc và nhân hậu.
Đi ra thiên hạ mà coi
Đâu bằng Hương Cái là nơi đất lành
Trai học hành bút nghiên thi cử
Gái chăm nghề đồng ruộng xưa nay
Từ đời vua Lê Thế Tông đến đời vua Lê Trung Hưng có 06 người đậu tiến sĩ, trong đó đặc biệt có ông Phan Tiến Thọ đậu Tiến sĩ triều Lê Trung Tông, năm 1546 là Tổ tiên của cụ Phan Bội Châu (hậu duệ đời thứ 7). Từ khi có Đảng, Nhân dân Hưng Tây một lòng, một dạ sắt son theo Đảng, đấu tranh kiên cường, bất khuất góp phần làm nên những thắng lợi vẻ vang trong cách mạng giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Có hàng ngàn thanh niên và quần chúng đi làm nhiệm vụ trực tiếp chiến đấu và phục vụ chiến đấu tại các chiến trường. Trong đó có 08 bà mẹ Việt Nam anh hùng, 121 liệt sĩ, 289 thương binh, bệnh binh và hơn 3 nghìn người, gia đình đã được tặng thưởng huân, huy chương kháng chiến.
Chặng đường 70 năm xây dựng và phát triển không ngừng, lịch sử đã ghi nhận những thành tích, những chiến công và đóng góp của Người dân Hưng Tây góp phần đắc lực vào thắng lợi của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, hàn gắn vết thương chiến tranh, tiến hành đổi mới toàn diện quê hương. Trong 10 năm trở lại đây xã Hưng Tây luôn nỗ lực, phát huy vị thế, sức mạnh của mình và đã vươn lên mạnh mẽ, đạt được nhiều kết quả nổi bật trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, trở thành mũi nhọn phát triển kinh tế của Huyện nhà. Với quyết tâm, nỗ lực phấn đấu, chung sức, đồng lòng; đoàn kết giáo lương, năm 2015 xã Hưng Tây vinh dự được Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ an ký quyết định công nhận là xã đạt chuẩn Nông thôn mới.
Đến nay tốc độ tăng trưởng kinh tế đạt 6,38%,; thu nhập bình quân đầu người đạt 62,2 triệu đồng/người/năm, cơ cấu kinh tế tiếp tục dịch chuyển theo hướng tích cực, đúng định hướng. Tỷ trọng ngành công nghiệp, dịch vụ chiếm vai trò chủ đạo, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh xuống còn 0,77% năm 2023. Năm 2021 và những tháng đầu năm 2022 mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề của đại dịch Covid-19 song xã Hưng Tây cùng với huyện nhà đã vượt qua khó khăn, bảo vệ an toàn sức khỏe cho nhân dân, thực hiện mục tiêu kép: vừa phòng chống dịch hiệu quả, vửa phục hồi phát triển kinh tế.
Bám sát vào định hướng của Huyện, công nghiệp thương mại, dịch vụ tiếp tục là động lực tăng trưởng quan trọng trong sự phát triển kinh tế và tạo dấu ấn rõ nét trong xác định vị thế của một trung tâm Công nghiệp phía Bắc huyện Hưng Nguyên. Với khu công nghiệp Vsip Nghệ An có quy mô 368 ha, đã thu hút gần 40 nhà đầu tư, vượt mốc tổng vốn đầu tư là 750 triệu USD, đồng thời giải quyết việc làm cho 13 nghìn lao động trong và ngoài xã. Kết cấu hạ tầng giao thông phát triển, đột phá, các tuyến đường huyết mạch đi qua như Quốc lộ 1A, Quốc lộ 46B, đường 72m Vinh-Hưng Tây đã phát huy hiệu quả, tạo thuận lợi trong giao lưu, trao đổi và liên kết vùng; đường cao tốc Bắc Nam đang từng bước hoàn thiện để đi vào sử dụng. Hạ tầng các xóm được đầu tư đồng bộ, mang lại diện mạo mới cho xã “Sáng, xanh, sạch, đẹp”. Cải tạo, nâng cấp các thiết chế văn hóa, các điểm, công trình sinh hoạt công cộng góp phần nâng cao hơn đời sống tinh thần của Nhân dân. Lĩnh vực văn hóa được thực hiện đổi mới, đồng bộ; giáo dục được quan tâm, chú trọng, chất lượng giáo dục ngày càng được nâng lên. Đặc biệt năm học 2022-2023 quê hương Hưng Tây rất vinh dự, tự hào có 02 em học sinh đậu giải nhất, nhì kỳ thì Quốc gia môn Lịch sử và môn hóa học. An sinh xã hội từng bước được đảm bảo, nền quốc phòng toàn dân được xây dựng và củng cố, gắn với thế trận an ninh nhân dân, an ninh chính trị được ổn định; trật tự an toàn xã hội được đảm bảo.
Công tác xây dựng Đảng, xây dựng hệ thống chính trị được quan tâm thực hiện tốt; hoạt động quản lý, điều hành của chính quyền đổi mới theo hướng sâu sát, quyết liệt, hiệu quả, trong đó luôn coi trọng công tác cải cách hành chính gắn với chính quyền phát triển điện tử, hướng tới chính quyền số. Hoạt động của Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể tiếp tục được đẩy mạnh, góp phần tăng cường sự đồng thuận xã hội và phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.
Với những thành tích và kết quả đạt được, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Hưng Tây vinh dự được Đảng và Nhà nước trao tặng nhiều phần thưởng cao quý như huân chương chiến công hạnh nhất, nhì, ba; hàng ngàn đồng bào, cán bộ, chiến sĩ được tặng thưởng nhiều danh hiệu, phần thưởng cao quý. Đây là những phần thưởng ghi nhận những thành quả tiếp nối, những đóng góp với sự nỗ lực phấn đấu bền bỉ của nhiều thế hệ. Đó cũng là niềm tự hào, nguồn cổ vũ, động viên Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Hưng Tây tiếp tục phấn đấu để đạt được những thành tựu lớn hơn. Phát huy truyền thống vẻ vang ấy, trong thời gian tới sẽ tiếp tục đoàn kết, thống nhất, nỗ lực phấn đấu, triển khai thực hiện hiệu quả Nghị quyết đại hội Đảng các cấp và Nghị quyết Đại hội Đảng bộ xã Hưng Tây lần thứ XXXII, nhiệm kỳ 2020-2025.
NGUYỄN LÀI